به گزارش آسوشیتدپرس اکنون پژوهشگران دانشگاه دوک در آمریکا در حال ایجاد یک آزمایش خون هستند که با استفاده از آن راحتتر میتوان تشخیص داد که بیماری تنفسی ناشی از ویروس است و نه عفونت باکتریایی، و به این ترتیب هم تشخیص درست سریعتر انجام میشود و هم از مصرف بیش از حد زیانبار آنتیبیوتیکها کاسته میشود.
این آزمایش جدید با گرفتن "اثر انگشت" دستگاه ایمنی شما عمل میکند- اینکه چگونه ژنهای مربوط به این دستگاه برای مقابل به میکروب فعال میشوند. این شیوه با شیوه معمول برای تشخیص عفونتها در حال حاضر بسیار متفاوت است. و اگر این آزمایش که فعلا در مرحله تجربی است، به طور گسترده در دسترس قرار گیرد، به پزشکان برای شناسایی تهدیدهایی بهداشتی کاملا جدید مانند همهگیری جهانی بعدی آنفلوآنزا یا ویروس اسرار آمیز "مرس" (نشانگان تنفسی خاورمیانه) یاری خواهد رساند.
دکتر جفری گینزبورگ، رئیس بخش پزشکی ژنومیک دانشگاه دوک، سرپرست این تحقیق، میگوید شناسایی این "نشان ویروسی" ممکن است تحولی بزرگی در تشخیص بیماریها ایجاد کند.
او و همکارانش این هفته نتایج بررسیشان بر روی 102 نفر را گزارش کردند که بیانگر شواهد مقدماتی درباره کارآیی این آزمایش جدید است.
در حال حاضر در صورتی که پزشک بر اساس علائم بیمار به تشخیص قطعی نرسد، بر اساس حدس خود آزمایشهایی را انجام میدهد که بر اساس جستجوی شواهد وجود یک عامل آسیبرسان خاصی عمل میکنند. برای مثال اگر شما دچار تب و سرفه باشید، و فصل شیوع آنفلوآنزا باشد، ممکن است آزمایشی برای تشخیص ویروس آنفلوآنزا برای شما تجویز شود. اگر گلودرد شدیدی داشته باشید، ممکن است از لحاظ وجود باکتری استرپتوک آزمایش شوید. اما اگر جواب آزمایش در این موارد منفی باشد، پزشک درباره اینکه در مرحله بعد کدام میکروب را آزمایش کند یا اینکه بر اساس قویترین حدسش درمان را شروع کند، دچار تردید شود.
به علاوه آزمایشهای سریع مطبی همیشه دقیق نیستند و ممکن است عفونتها را تشخیص ندهند. بنابراین ممکن است نمونه خون یا سایر نمونههای بیماران به آزمایشگاه فرستاده شود تا با کشت دادن یا سایر روشها باکتری عامل بیماری مشخص شود و البته مشخص شدن نتایج این آزمایشها روزها به طول میانجامد.
دکتر اوکتاویو رامیلو، رئیس بخش بیماریهای عفونی در بیمارستان کودکان نیشنواید در کلمبوس اوهایو که در این بررسی شرکت نداشت، میگوید: "این مسئلهای است که ما هر روز با آن درگیر هستیم."
او میافزاید: "به خصوص در کودکان علائم یک عفونت تنفسی باکتریایی یا ویروسی در آغاز ممکن است کاملا مشابه هم باشد."
بنابراین پژوهشگران در چند دانشگاه تلاش میکنند تا از کشفی که اخیرا انجام شده است، سود ببرند: هنگامی که دستگاه ایمنی شما میکروب مهاجم را شناسایی میکند، هنگام مقابله با عفونتی ویروسی نسبت مقابله با عفونت باکتریایی یا قارچی ژنهای متفاوتی فعال میشوند. به نظر میرسد این تغییرات مولکولی ظریف هنگامی رخ میدهد که هنوز علائم بیماری در فرد ظاهر نشدهاند. و این تغییرات الگوی متفاوتی از تولید RNA و پروتئین است که "اثر انگشت ژنومیکی" نامیده میشوند.
پژوهشگران دانشگاه دوک 30 ژن را کشف کردند که در حین یک حمله ویروسی به شیوههای متفاوت فعال میشوند. این آزمایش به گفته دکتر آیمی زاس، متخصص بیماری عفونی در دانشگاه دوک اساسا مانند قاب ایستایی (فریز-فریمی) است که نشان میدهد در زمانی که این فریم ثبت شده است آن ژنها چه کاری انجام میدهند.
دانشمندان در بررسیهای کوچک توانستهاند این "نشان ویروسی" را در افرادی که داوطلبانه برای پیشرفت علم با سویههای متفاوت ویروس آنفلوآنزا آلوده شده بودند، شناسایی کنند.
پژوهشگران برای شبیهسازی نزدیکتر به دنیای واقعی، نمونههای خون دخیرهشده از افراد تبداری را که به بخش اورژانس آمده بودند- و نهایتا با شیوه قدیمی مشخص شده بود که به نوعی عفونت ویروسی یا باکتریایی مبتلا هستند- را آنالیز کردند.
به گفته زاس، آزمایش ژنومیکی توانست در 89 درصد موارد مشخص کند که بیماران به ویروس مبتلا بودهاند، و در رد کردن عفونت ویروسی حتی بهتر عمل کرد. همچنین حدود 12 ساعت طول کشید تا نتایج آزمایش مشخص شود. این پژوهشگران امیدوارند بعدها سرعت انجام این آزمایش را تا حدی افزایش دهند که به همان سرعت برخی از آزمایشهای مطبی عمل کند.
اما چرا پزشک میخواهد صرفا میخواهد ویروسی بودن عامل بیماری را بداند و نه اینکه کدام ویروس عامل بیماری است؟ به گفته زاس علت این است که همین مقدار اطلاع برای کنار گذاشتن استفاده از آنتیبیوتیک کافی است. مصرف بیش از حد آنتیبیوتیک یکی از عوامل مشکل فزاینده ایجاد میکروبهای مقاوم به دارو است که فقط در آمریکا هر سال 2300 نفر را به کشتن میدهد.
گینزبورگ به یک مزیت دیگر این آزمایش جدید اشاره میکند؛ اگر ویروس جدید خطرناکی مانند کوروناویروس عامل مرس (نشانگان تنفسی خاورمیانه) شروع به انتشار کند، این رویکرد میتواند به پرهیز از قرنطینه کردن غیرضروری افراد کمک کند، چرا که مستقیما مشخص میکند چه کسانی عاری از ویروس هستند.
دکتر رامیلو در اوهایو در حال بررسی یک استفاده دیگر از این شیوه آزمایشی جدید است: هنگامی که نوزادان کمسن دچار تب میشوند، اغلب آنان را بستری میکنند تا پزشکان مجموعهای از آزمایشها را بر روی آنان انجام دهند تا مشخص شود آیا به عفونت باکتریایی وخیمی مبتلا هستند یا نه. رامیلو در حال انجام بررسی بر روی 22 بخش اورژانس کودکان است تا معلوم شود آیا رویکرد استفاده از اثرانگشت ژنومیکی میتواند نوزادانی را که واقعا نیاز به آزمایشهای مفصلتر دارند، تعیین کند یا نه.
به گفته رامیلو پاسخ دادن به پرسش "ویروس است یا نه" فقط آغاز کار است.پژوهشهای او و همکارانش نشان میدهد که اثر انگشت ژنتیکی ممکن است بتواند میان ویروس آنفلوآنزا و سایر ویروسهای رایج فرق بگذارد.
همچنین پژوهشگران دانشگاه دوک در حال انالیز یک بررسی بزرگ بر روی دانشجویان ساکن خوابگاهها هستند تا دریابند آیا این آزمایش ژنومیکی میتواند افرادی که ویروس آنفلوآنزا دوره پنهانی ابتداییاش را در بدن آنها میگذارند، پیش از بروز نخستین عطسهها شناسایی کنند- و در این صورت این آزمایش ممکن است برای مهار شیوع یافتن آنفلوآنزا هم مفید باشد.